Zeytinyağındaki ihracat kısıtlaması Türkiye’nin elindeki stok miktarının artmasına neden oldu. Üreticiler geçen yıldan devreden stok ve bu yılki yeni hasatın ciddi bir zeytinyağı fazlalığına neden olduğunu belirtirken, “Bu kadar zeytinyağını elimizde tutamayız. Yağ bekledikçe kalitesi bozuluyor. İhracattaki kararların gözden geçirilmesi gerek” diyor. Bazı firmalar ise artan stoklara karşı zeytinyağında indirim kampanyalarına başladı.
“ZEYTİNYAĞINDA arz yönünde bir sıkıntımız yok ama eğer yeni adımlar atılmazsa stoklarda bu kadar fazla ürün varken bizler zarar göreceğiz. Elimizde geçen sezondan kalan binlerce ton zeytinyağı var. Şimdi yeni sezon ürünleri geldi. Zeytinyağında yeni sorunumuz da bu kadar fazla stok oluşması…”
Bu sözlerin sahibi Ayvalık Ticaret Odası (ATO) Başkanı Ali Uçar. Dikkat çektiği konu ise yakın dönemde Türkiye’deki zeytinyağı arzını kontrol etmek için uygulanan dökme yağ ihracatındaki kısıtlama kararı. Uçar’a göre bu kararın yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor.
BEKLENTİ 180 BİN TON
Zira, zeytinyağının çok uzun süre saklanan bir ürün olmadığını vurguluyor Uçar. Geçen yıldan yaklaşık 150 bin ton zeytinyağı stokunun devrettiğini söyleyen ATO Başkanı Uçar, “2023/2024 sezonunda ise yaklaşık 180 bin tonluk bir rekolte beklentisi söz konusu. Ayrıca Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ihracatta kullanılmak üzere Afrin’den gelen 50 bin ton daha zeytinyağı var. Yani 360-380 bin ton seviyesinde bir zeytinyağından bahsediyoruz. İç tüketimimizi düştükten sonra 200 bin ton zeytinyağı kalıyor geriye. Ancak bu yağ bekledikçe bozulacak ve kalitesi düşecek” dedi.
GÖZDEN GEÇİRİLMELİ
Stoklarda bu kadar zeytinyağı fazlalığı oluşmasının ana nedeninin ihracat kısıtlaması olduğunu dile getiren Uçar, “Bu karardaki ana amaç iç pazardaki dengeyi sağlayabilmekti. Ayrıca daha yüksek fiyata satılabilen ambalajlı yağ ihracatına yönlendirme amacı vardı. Karardan sonra ambalajlı zeytinyağ ihracatı sadece yüzde 5 arttı. Yani istenilen etki olmadı. Bu kadar zeytinyağının değer kaybına uğramaması için kısıtlama kararının yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor” şeklinde konuştu. Uçar, bu kadar stok fazlası olan bir ortamda üreticilerin de ellerindeki yağları bazı bölgelerde 220 liraya bile zor satabildiğinin, çoğu zaman satmakta zorlandığının altını çizdi.
SAHTECİLİĞİ ARTIRIYOR
ZEYTİNYAĞINDA yakın dönemde gerçekleşen hızlı fiyat yükselişinin sahte ve tağşiş ürünlerde artışa neden olduğunu söyleyen Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Ali Uçar, “Fiyatların bu kadar yüksek olması sahtecileri de buraya çekti. Hala sahteciliğin önüne geçilemiyor. En büyük sıkıntılarımızdan biri bu. 5 litre zeytinyağı internetteki pazaryerlerinde 500 liraya satılıyor. Ayvalık zeytinyağı coğrafi işaret aldı. Tüm Türkiye’de bu isimle satılıyor ama bizim o kadar üretimimiz yok çoğu sahte” dedi.
YAĞ BEKLEDİKÇE KALİTE AB STANDARDINDAN UZAKLAŞIYOR
ZEYTİNYAĞINDAKİ stok sorununa dikkat çeken diğer bir isim de Köklü Zeytincilik Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kürlek. Türkiye’nin ciddi miktarda zeytinyağı elinde tutmaya başladığını ifade eden Kürlek, ”Ticaret Bakanlığı’nın dökme yağda uyguladığı ihracat kısıtlaması elimizdeki stokların bu kadar birikmesinde en önemli etken. Ancak bu kadar yağı uzun süreli tutamayız. Zeytinyağı beklediği zaman kalitesi düşüyor. Avrupa Birliği (AB) standartlarından uzaklaşıyor. Kalitesi düşen yağı iyi fiyata satamayız. Ve yeni hasat dönemine doğru gidiyoruz. Eğer ihracat kısıtlamaları üreticiyi rahatlatacak şekilde yeniden gözden geçirilmezse çiftçiler bu durumdan negatif etkilenir. Çiftçiler zeytinyağını güncel fiyatının altında satmak zorunda kalabilir. Zeytinyağı piyasasında fiyat istikrarı sağlanabilmesi adına zeytin ağacı dikimleri hızlandırılmalı. Ağaç varlığı 190 milyondan 300 milyona çıkmalı” dedi.
KAMPANYALAR BAŞLADI
Aralık ayından önce litresi 300 liranın altında olan sızma zeytinyağ fiyatları hızla 500 liranın üstüne tırmandı. Bazı ürünlerde litre fiyatları hızla 700 liranın üstüne çıktı. Ancak son bir ayda fiyatlar 400 ila 500 lira arsına geriledi. Sektör temsilcilerine göre ellerindeki stokları eritmek isteyen çok sayıda firma kampanyalara yöneliyor.
